dinsdag 20 december 2016

RECENSIE | Paultje, echt geen jongen - Brigitte Minne

De jaren 50 van de vorige eeuw. Paultje heeft een zware steen in zijn buik. Hij wil liever een meisje zijn. Maar dat is niet naar de zin van zijn vader. Hij dwingt zijn zoon in cowboypakjes, overlaadt hem met soldaatjes en ander ‘jongensspeelgoed’. Ook al past Paultje zich aan – hij wil zijn ouders geen verdriet aandoen – , toch blijft diep in hem Paulien wonen. Bij zijn grootmoeder vindt hij een geestverwant. Zij begrijpt zijn pijn. Maar wanneer Paultje 16 jaar is, wordt het dubbelleven hem te veel...


Met zijn opvallende titel en het trieste jongetje op de cover trok dit boek voor het eerst mijn aandacht op de Boekenbeurs. Nadien kwam ik het nog een paar keer tegen in boekenwinkels en vorige week ook bij de bibliotheek, waar het uiteindelijk toch in mijn tas belandde en mee naar huis ging. Een gokje (bij de bib kost dat niks), maar het bleek één van de ontroerendste boeken te zijn die ik dit jaar las.

Het verhaal begint in 2000. We maken kennis met Lien Willems, een betrokken huisarts. Daarna word je terug gekatapulteerd in de tijd, naar 1958. Paultje is zeven jaar en enig kind van bakker Gerard en zijn vrouw Madeleine. Paultje is een gevoelige jongen met een zwakke gezondheid die op handen wordt gedragen door zijn ouders. Vooral zijn moeder kan hem niks ontzeggen. Ook niet wanneer Paultje haar vraagt om haar haren te doen of zijn nagels te lakken.

De bom barst op het jaarlijkse sinterklaasfeest, waar Paultje voor een volle parochiezaal een pop met lange haren vraagt aan de Sint, omdat hij graag kapper wilt worden. Vanaf dan doet Gerard er alles aan om van Paultje een échte jongen te maken. Hij koopt hem stoer jongensspeelgoed, dwingt hem om cowboy en indiaan te spelen en zelfs om zijn vader te slaan. Want dat doen mannen nu eenmaal. 

De kentering komt er wanneer Paultje voor zijn astma de zomer bij zijn oma Alida moet doorbrengen. In haar huisje in het bos mag hij zingen, dansen, met poppen spelen en jurkjes dragen. Alida begrijpt hem en bij haar mag hij zijn wie hij diep vanbinnen is: Paulientje. 

In de jaren daarop probeert Paultje krampachtig het Paulientje in zijn hoofd het zwijgen op te leggen. En dat lijkt hem goed te lukken, tot het hem op zijn zestiende toch allemaal te veel wordt en hij een zelfmoordpoging onderneemt. Alida moet ingrijpen, voor het te laat is.

Brigitte Minne is met dit boek niet aan haar proefstuk toe. Ze heeft ondertussen meer dan tweehonderd (!) kinder- en jeugdboeken op haar naam staan. In Paultje, echt geen jongen belicht ze genderdysforie en transseksualiteit, iets waar we in deze tijd niet meer zo van opkijken, maar wat pakweg vijftig jaar geleden ondenkbaar was. De auteur zoomt in op de verschillende aspecten van deze thematiek. Van de ontdekking dat je anders bent, over depressieve gevoelens, tot de aanvaarding van een nieuw lichaam. 

In klare taal en zonder poespas maakt ze een complex onderwerp behapbaar voor jonge lezers, zonder te oordelen of al te belerend uit de hoek te komen. Het verhaal bevat wel een aantal clichébeelden, maar dat belet niet dat de boodschap keihard binnenkomt. Hoe erg moet het voor een kind zijn te weten dat je ouders je niet graag zien zoals je bent? Regelmatig liepen de rillingen over mijn rug en ik sloeg het boek uiteindelijk dicht met tranen in mijn ogen.

Paultje, echt geen jongen is een integer en indringend portret van een meisje in een jongenslichaam. Tegelijk is het een warme oproep naar alle ouders om hun kind te aanvaarden zoals het is.

Jullie duwen hondenvoer in een kanariekeel en verwachten dat het vogeltje pootjes geeft, kwispelt en blaft. Bij mij mag dat beestje zijn eigen liedjes fluiten. (Blz. 138)


Paultje, echt geen jongen
Brigitte Minne
Aantal pagina's: 160
ISBN 9789462911246
Uitgeverij De Eenhoorn (maart 2016)

Geen opmerkingen:

Een reactie posten