RECENSIE | Zondagskind - Judith Visser

Jasmijn Vink praat niet. Wel met haar hond. En met Elvis. Die zeggen namelijk niets terug en dat is fijn. Dan hoeft zij zich niet af te vragen wat er bedoeld wordt. Of na te denken over wat ze moet antwoorden. Hoe kan het dat anderen wel weten hoe ze zich moeten gedragen? Dat mensen zich kunnen afsluiten voor de voortdurende stroom van prikkels, die ervoor zorgt dat haar hoofd implodeert? Met vallen en opkrabbelen leert Jasmijn hoe ze zich in sociale situaties staande kan houden.

Zondagskind vertelt het verhaal van een jong meisje dat opgroeit in de jaren tachtig en negentig, een tijd waarin weinig bekend was over autisme. Jasmijn bewandelt haar eigen, hobbelige pad en leert bij elk obstakel zichzelf en de wereld waarin ze leeft beter te begrijpen. Zondagskind neemt de lezer mee in de belevingswereld van iemand met asperger.

Judith Visser kennen we vooral van haar psychologische thrillers. Met Zondagskind schreef ze een aangrijpende autobiografische roman over haar leven met Asperger. Al bij de proloog geeft Judith de lezer een waarschuwing: zoveel autisten, zoveel verhalen. Toch denk ik dat heel veel mensen met autisme en zeker ook hun omgeving herkenning zullen voelen bij het lezen van dit boek. Voor mij kwam het verhaal alleszins heel dichtbij. Bijna twee jaar geleden pleegde mijn neef, die ook Asperger had, zelfmoord. Hij was ervan overtuigd dat er op deze wereld geen plek was voor mensen zoals hij. Na het lezen van dit boek heb ik voor het eerst in mijn leven een idee hoe hij dat van hem ervoer.

We volgen Jasmijn Vink van haar vierde tot haar twintigste. Ze groeit op in de jaren tachtig en negentig. Een tijd waarin autisme nog niet erg bekend, laat staan bespreekbaar, was. Toch is het van in het begin duidelijk dat Jasmijn geen "normaal" kind is. Ze kan lezen op haar vierde, maar praten doet ze alleen tegen haar ouders, haar hond en uiteindelijk ook tegen een poster van Elvis. Telefoneren is één van haar grootste nachtmerries en van de drukte van verjaardagsfeestjes krijgt ze helse migraineaanvallen. Indrukken en prikkels dringen zich de hele dag aan haar op, ze wordt er fysiek onwel van.

Hoewel haar ouders haar door dik en dun steunen, weten ze niet wat er mis is met haar. "Ze is nu eenmaal zo.", luidt hun verklaring voor haar gedrag. Jasmijn beseft zelf heel goed dat ze anders is dan andere kinderen. In haar hoofd creëert ze daarom een Normale Jasmijn die zich wel kan aanpassen aan haar omgeving, die sociaal is en altijd weet hoe te reageren. Ze verlangt ernaar zich onbezorgd door het leven te kunnen bewegen, zoals Normale Jasmijn.

Door de jaren heen zoekt Jasmijn haar weg, bedenkt ze strategieën om het leven aan te kunnen. Doorgaans slaagt ze daar  - op haar manier - erg goed in, vooral wanneer ze begint te werken bij een groot bedrijf. Als telefoniste nota bene. Toch blijft het verlangen naar een compleet eigen leven knagen.

Verlangen naar vrijheid is dan ook de rode draad doorheen Jasmijns leven. Haar kooitje kunnen openzetten en wegvliegen, naar een wereld die beter afgestemd is op haar noden. Achteraf las ik dat de schrijfster daar uiteindelijk in geslaagd is en dat doet me oprecht plezier.

Met dit boek biedt Judith Visser de lezer een uniek inkijkje in het hoofd van een autistisch meisje. Ze laat je de emoties van Jasmijn niet alleen lezen, maar ook voelen. Jasmijns tastbare verwarring zorgt voor pijnlijke maar ook vaak hartverwarmende momenten. Voor de buitenwereld is Jasmijn abnormaal, raar, maar als je in haar hoofd duikt, houdt alles opeens wél steek en is alles wat ze denkt en doet perfect logisch. 

Met zijn bijna vijfhonderd pagina's is Zondagskind dikker dan de boeken die ik gewoonlijk lees, maar ik raasde er zo doorheen. Ondanks de serieuze thematiek, zit er ontzettend veel vaart in. Je kan ook gewoon niet anders dan geraakt worden door Jasmijn Vink. Deze meid heeft lak aan conventies, aan hoe het hoort. Ze is zo puur en echt. Ik zat dikwijls bijna hardop voor haar te supporteren en leefde heel erg met haar mee. De passage waarin ze zelfmoord overweegt om bij haar overleden hondje te kunnen zijn, greep me zó naar de keel dat ik het boek even aan de kant moest leggen.

Na het lezen bleef ik met één belangrijke vraag achter: Zou Jasmijn geholpen zijn geweest met een diagnose op jongere leeftijd? Zou ze zich gesteund en begrepen hebben gevoeld? Of zou dat labeltje het haar juist nog moeilijker hebben gemaakt? Misschien krijg ik het antwoord op deze vraag in het vervolg op Zondagskind, dat in 2020 verschijnt. Alleszins iets om heel erg naar uit te kijken!


Zondagskind
Judith Visser
Aantal pagina's: 480
ISBN 9789402701173
Uitgeverij Harper Collins (maart 2018)